Religie in Israël
Israël is de bakermat van vele godsdiensten. Ruim 75% van de Israëli's is joods. Ongeveer 16% van de bevolking is moslim en de overige 9% is christen, druze of atheïst. Geloof en religie en met name de Joodse tradities bepalen het openbare leven in het land. De sabbat, van vrijdagmiddag tot zaterdagmiddag wordt strikt in acht genomen. Alle joodse winkels zullen sluiten en ook het openbaar vervoer zal niet meer rijden. Tijdens uw rondreis door Israël en met name in Jeruzalem zult u ook merken dat geloof en religie een hele centrale plek in neemt in het leven van de inwoners. Jeruzalem is voor joden, christenen en moslims één van de belangrijkste steden op aarde. Alle geloven hebben er ieder hun eigen heilige plekken.
Voor joden is de Tempelberg in Jeruzalem belangrijk. Hier staat de Klaagmuur, een overgebleven muur van de tweede tempel die ooit op de Tempelberg stond. De enige overgebleven muur, die ook wel de Westmuur wordt genoemd, is nu de plek waar joden bidden.
Ook voor moslims is de Klaagmuur zeer belangrijk. Hierop staan twee belangrijke islamitische heiligdommen, de Rotskoepel en de Al-Aqsamoskee. Het zijn na Mekka en Medina de belangrijkste heiligdommen voor moslims. Hier vandaan zou de profeet Mohammed naar de hemel zijn opgestegen.
Voor christenen is Jeruzalem de stad waar Jezus sterft aan het kruis en hij ook weer opstaat uit de dood. Op de plek waar dit zou zijn gebeurd staat de Heilige Grafkerk. Het is een belangrijke pelgrimsplek voor christenen die hier vaak arriveren over de Via Dolorosa. De route die Jezus volgde met een kruis op zijn rug, op weg naar zijn dood.
Sabbat
Alle openbare diensten in Israël zijn gesloten op Sabbat, net als de meeste particuliere bedrijven. Het openbaar vervoer (de treinen en bussen in de meeste steden) rijdt niet, en op veel plaatsen is het niet gemakkelijk een restaurant te vinden dat open is. Radio- en televisie-uitzendingen worden echter gewoon uitgezonden.
In religieuze wijken echter (in grote delen van Jeruzalem) wordt de godsdienstige betekenis van de Sabbat als een heilige dag zeer streng nageleefd. Veel straten zijn dan afgesloten voor het verkeer, waardoor men alternatieve routes en omwegen dient te vinden om van de ene plaats naar de andere te komen.
Purim
Purim is een van de vrolijkste joodse feesten en staat in het teken van de joodse koningin Esther van Perzië. Tijdens deze feestdag wordt het verhaal van Esther voorgelezen in de synagoge. Esther redde samen met haar oom Mordechai het leven van vele joden. De eerste minister van de koning wilde de gehele joodse bevolking van Perzië laten vermoorden. De Koning van Perzië vertrouwde zijn eerste minister en ging hiermee akkoord. Met behulp van een poeriem, liet de eerste minister het lot bepalen op welke dag dit zou gebeuren. Maar toen Mordechai, de oom van de koningin, hoorde wat de koning en de eerste minister van plan waren, ging hij direct naar zijn nichtje Esther. Hij smeekte Esther om naar de koning te gaan en te vragen om het joodse volk te redden. Toen koning Ahasveros besefte wat hij gedaan had, was het al te laat. De brieven waren uitgestuurd en brieven met een Koninklijke stempel konden niet meer ingenomen worden. Er werden nieuwe vonnissen gestuurd naar alle provincies, waarin de koning beval dat alle joden samen moesten komen om zich tegen de aanvallen te verdedigen. De joden vochten voor hun bestaan en wonnen de strijd.
De dag voor het feest wordt er gevast, zoals dat ook gebeurde in de dagen voordat koningin Esther aan haar man vroeg of hij het joodse volk kon redden. Het feest wordt uitbundig gevierd en lijkt een beetje op carnaval, waarbij de bevolking zich verkleed als koningin Esther of haar oom Mordechai. Aan het einde van de dag komen de joden bij elkaar om lekker te eten en te drinken. Een typisch gerecht dat gemaakt wordt is kiesjeliesj; gefrituurd koekdeeg met poedersuiker.
Belangrijke informatie
Purim valt altijd rond eind februari of in maart. Bijna alle Israëlische bedrijven zijn gesloten tijdens Purim.
Pesach
Pesach is een belangrijke periode in de joodse traditie. Vroeger leefden Israëliërs in Egypte en werden zij door de Egyptenaren tot slaaf gemaakt. Met Pesach wordt het einde van de joodse slavernij in Egypte herdacht en daarmee de bevrijding van de joodse bevolking uit die tijd. Pesach begint op de 15e dag van de Hebreeuwse maand van Nisan (meestal in april) en duurt zeven dagen plus Seder Nacht.
Deze feestdag wordt ook wel het Festival van de Vrijheid genoemd. Met name het stukje vrijheid wordt dan ook benadrukt in de rituelen en gebeden die centraal staan tijdens Pesach. Een ander belangrijk element is familie en samenhorigheid. Aan de vooravond van Pesach (Seder Nacht) verzamelen families om de ceremoniële Seder maaltijd te vieren. Hierbij is het een belangrijk Joods gebaar om anderen, die zelf geen familie hebben om Seder Nacht mee te vieren, uit te nodigen.
Een andere benaming voor Pesach is de vakantie van ongezuurd brood. Uit het verhaal van de Exodus blijkt dat de joden tijdens hun uittocht Egypte zo haastig moesten verlaten, dat zij geen tijd hadden om hun deeg en broden die zij hadden voorbereid te laten rijzen. Hierdoor is één van de belangrijkste regels van Pesach dat er geen voedsel wordt gegeten dat op de één of andere manier gerezen of gegist is of gemaakt is van één van de vijf voornaamste graansoorten (tarwe, rogge, gerst, haver en spelt). Dit wordt ook wel Chameets genoemd. Voorbeelden van voedsel dat tijdens Pesach niet gegeten of geserveerd wordt zijn normaal brood, pasta, rijst, mais, pinda’s, peulvruchten en ook bier wordt niet gedronken of geserveerd. In plaats daarvan eet men bijvoorbeeld paasbrood en matzes en wordt er gekookt met alternatieve voedingsmiddelen.
Bovendien mogen Joden dit soort drank en voedsel niet in huis hebben gedurende Pesach. Vandaar de beroemde Biur Chametz, oftewel de Pesach-schoonmaak, waarin het huis volledig wordt ontdaan van deze Chameets. Ook kookgerei dat in aanraking is geweest met Chameets, zal worden verwijderd.
Belangrijke informatie
Pesach valt altijd in maart of april. Zowel de eerste dag als de laatste dag van Pesach zijn heilige rustdagen, waarop het uitvoeren van productief werk strikt verboden is. Bijna alle Israëlische bedrijven zijn gesloten op deze dagen. De tussenliggende dagen (Chol ha-Mo'ed) zijn ‘halve’ rustdagen. Veel bedrijven zijn slechts een halve dag geopend (vaak de ochtenden) en families trekken er met elkaar op uit. Tijdens Pesach zullen hotels en joodse restaurants koosjer eten serveren en vervangen zij producten met Chameets voor alternatieve voedingsmiddelen.
Jom Hasjoa (Holocaust herdenkingsdag)
Tijdens de dag van de herdenking worden de miljoenen joden herdacht die zijn omgekomen tijdens de tweede wereldoorlog. De officiële naam van deze dag is Jom Hashoa Wehagewoera, de dag van vernietiging en heldendom. De joden schenken vooral aandacht aan het heldendom, aan de vele verzetsdaden tegen de nazi’s.
Op 19 april 1943 (14 nisan) kwamen de joden in Warschau in opstand tegen de nazi’s. De dag zou daarom eigenlijk op de joodse dag 14 nisan plaatsvinden, maar dit is precies voorafgaand aan Pesach. Daarom is besloten om 27 nisan te kiezen. Dit is acht dagen voor de joodse onafhankelijkheidsdag.
Belangrijke informatie
De herdenkingsdag valt altijd in april of mei. Bijna alle Israëlische bedrijven zijn gesloten tijdens Jom Hasjoa.
Jom Ha-atsmaoet (Onafhankelijkheidsdag 1948)
Op 14 mei 1948 (op de joodse kalender 5 ijar 5708) werd in Tel Aviv de onafhankelijkheidsverklaring van Israël voorgelezen. Hiermee werd Israël een zelfstandige staat. Sindsdien is 5 ijar jaarlijks een Nationale feestdag. Dit valt altijd in april of mei.
Op de onafhankelijkheidsdag worden er bepaalde psalmen voorgelezen waarin hoop en vrede het middelpunt zijn. De voorgaande dag is Jom Hazikaron, de dag van de herinnering. Op deze dag worden alle Israëlische doden uit oorlogen herdacht. Ook de Israëliërs die zijn omgekomen door terroristische aanslagen worden herdacht.
Belangrijke informatie
Bijna alle Israëlische bedrijven zijn gesloten tijdens Jom Ha-atsmaoet.
Rosh Hasjanah (Joods Nieuwjaar)
Rosh Hasjanah is het begin van het joodse nieuwjaar. Op de eerste en tweede dag van de maand Tisjri wordt het nieuwjaar gevierd. In de maand voorafgaand aan het nieuw jaar, bereidt de joodse bevolking zich voor op de feestdagen en het nieuwe jaar. Ze bidden, vragen vergeving en sturen wenskaartjes naar dierbaren. In deze maand wordt elke ochtend de op ramshoorn (sjofar) geblazen. De joden worden er aan herinnerd dat er een bijzondere en heilige periode aankomt. De eerste tien dagen na het nieuwe jaar zijn belangrijke dagen. De eerste twee dagen zijn Rosh Hasjanah en de laatste dag is Jom Kippoer. De dagen ertussen zijn de bekeringsdagen.
De diensten in de synagoge duren tijdens Rosh Hasjanah gemiddeld 4,5 uur. De synagoge is wit aangekleed tijdens deze periode, want wit staat symbool voor de volledige overgave aan God. Andere gewoontes tijdens Rosh Hasjanah zijn het eten van zoetigheid zoals stukjes appel met honing en het feestbrood Challa. Challa wordt gewoonlijk in een vlecht gebakken, maar tijdens Rosh Hasjanah wordt het brood rond gebakken, wat de bevolking eraan herinnert dat het jaar een kringloop is.
Belangrijke informatie
Rosh Hasjanah valt altijd in september of oktober. Bijna alle Israëlische bedrijven zijn gesloten tijdens Rosh Hasjanah. Tijdens de week erna zullen veel bedrijven slechts halve dagen geopend zijn (meestal in de ochtend).
Jom Kippoer (Grote verzoendag)
Jom ha-Kippoeriem, zoals Jom Kippoer officieel genoemd wordt, is ook wel de dag van de vergevingen. Deze dag wordt beschouwd als de belangrijkste en heiligste dag van het joodse jaar. Jom Kippoer is een dag waarbij de joden met zichzelf, de medemens en God in reine komen. Jom Kippoer valt meestal in september of oktober. Deze dag begint op de voorgaande avond bij zonsondergang. Tijdens Jom Kippoer mogen de joden niet werken, eten, drinken en zich wassen. Daarnaast dragen de joden tijdens deze feestdag geen leren schoeisel en ook gouden sieraden zijn niet gebruikelijk. De joodse bevolking gaat naar de synagoge om te lezen uit de Tenach. Ook krijgt iedereen de kans een herdenkingsgebed (jizkor) uit te spreken over overleden dierbaren.
Aan het einde van de dag wordt op de ramshoorn geblazen, wat betekent dat de bevolking weer mag eten en drinken. Na een dag vasten, komt de joodse bevolking bij elkaar. Als de zon onder gaat, eten zij traditionele gerechten als koffie met kaneel, haring-bietensalade en viskoekjes.
Belangrijke informatie
Jom Kippoer valt altijd in september of oktober. Op deze dag komt Israël echt tot stilstand. Bijna alle Israëlische bedrijven, winkels en restaurants zijn gesloten. Daarnaast ligt al het vervoer tijdens Jom Kippoer stil.
Sukkoth
Sukkoth is een joods pelgrimsfeest dat zeven dagen duurt. Tijdens dit feest herdenken zij dat de joden veertig jaar lang door de woestijn trokken en leefden in hutten gemaakt van palmbladeren. Om deze reden wordt dit feest ook wel het Loofhuttenfeest genoemd.
Veel joden leven nu tijdens de week in een zelfgemaakte tent van takken en bladeren in de tuin. Naast takken en bladeren zitten er nog een aantal eisen aan de hut. Zo moeten er bijvoorbeeld een bundeling gemaakt worden van verschillende takken en een citrusvrucht, die samen de loelav vormen. Tijdens het lezen van de Tenach wordt er per psalm een bepaalde richting op gezwaaid. Van oost, zuid, west, noord naar boven en beneden. De laatste twee staan voor de hemel en aarde.
De eerste twee dagen leven, eten en slapen de joden in de tent en ze luisteren naar de verhalen over de tocht van de joden door de woestijn. De eerste twee dagen werkt de joodse bevolking niet en wordt verwacht dat zij in de hutten verblijven. Alle zeven dagen wordt er een offer aan God geschonken. Sukkoth valt altijd tussen eind september en eind oktober.
Belangrijke informatie
Vooral de eerste twee en laatste dagen van Sukkoth zijn bijna alle Israëlische bedrijven gesloten. De tussenliggende dagen zijn ‘halve’ rustdagen. Veel bedrijven zijn slechts een halve dag geopend (vaak de ochtenden).
Chanoeka
Chanoeka is een joods feest en is in het jaar 165 voor Christus ontstaan door Judah Maccabeüs en zijn broers. Hiermee wordt jaarlijks met vreugde de inwijding van de Tempel in Jeruzalem gevierd. Drie jaar eerder was deze tempel al geplunderd door de Grieken, waarbij de joden massaal vermoord werden en het Jodendom onwettig werd verklaard. Ook werd de tempel door de Grieken ‘onrein’ gemaakt, doordat zij een varken op het altaar offerden. De joodse bevolking ziet het varken als onrein. Daarnaast wilden de Grieken een beeld van Zeus in de tempel zetten. In het jaar 70 werd deze tempel helaas weer verwoest, maar Chanoeka bleef bestaan. Chanoeka is het feest geworden van het behoud van de eigen joodse identiteit.
Chanoeka staat ook wel bekend als het feest van de lichtjes. Gedurende acht dagen wordt er een lichtje aangestoken. Elke dag een lichtje meer. Aan het einde van de acht dagen is de chanoekia kandelaar, met plaats voor negen kaarsen, vol. De sjamasj en de acht kaarsen die met de sjamasj aangestoken worden, vullen na acht dagen de chanoekia. De chanoekia wordt alleen gebruikt tijdens dit feest.
Belangrijke informatie
Chanoeka valt ieder jaar op een andere datum. De eerste dag van dit feest begint na zonsondergang van de 24e dag van de joodse maand kislew, wat meestal rond eind november/ begin december valt. Bijna alle Israëlische bedrijven zijn gesloten tijdens Chanoeka.